Hoe gezond zijn we in de toekomst?  

Decoratieve illustratie twee kinderen in het park
  • Ondanks het hebben van een aandoening voelen 2 op de 5 zieken zich toch gezond en niet beperkt. Dit percentage is stabiel tussen 2014 en 2022.
  • Het percentage mensen dat zijn of haar gezondheid als goed of zeer goed ervaart blijft redelijk stabiel tussen 2022 en 2050. Vanaf 2040 wordt wel een afname verwacht in de leeftijdsgroep van 65-74 jaar.
  • Psychische klachten namen de afgelopen jaren vooral bij jongvolwassenen toe.
  • Het percentage werknemers met burn-out-klachten is de afgelopen 15 jaar bijna verdubbeld tot 20%.
  • Het aandeel van de bevolking dat geen beperking heeft, is in 2050 2% lager dan in 2022, maar onder 75-plussers neemt dit percentage toe van 62% in 2022 tot 66% in 2050.
  • In 2050 zijn er meer mensen met beperkingen, in zowel mobiliteit, zien als horen.
  • In 2050 zijn er meer mensen die onvoldoende regie ervaren. Dit komt door een toename onder 75-plussers.
  • Ook in 2050 zijn veel jongvolwassenen eenzaam. Het aantal eenzame mensen neemt toe in de periode 2022-2050, vooral door een toename van eenzame 75-plussers.
  • In 2050 zal het aantal ouderen dat frail (broos) is, met 50% zijn toegenomen tot 1,5 miljoen. 

De percentages in de figuur zijn percentages van de gehele bevolking. De percentages chronisch zieken, goed ervaren gezondheid en beperkingen komen niet exact overeen met de percentages elders in het Trendscenario, omdat voor deze analyse andere data zijn gebruikt. Bovendien gaat het hier meer om de verhoudingen dan om de exacte aantallen.

Gezond zijn is iets anders dan niet ziek zijn. Twee op de vijf mensen met een chronische aandoening voelen zich gezond en hebben geen beperking. Dit komt overeen met 14% van de bevolking. In de figuur zijn ook de andere combinaties te zien tussen chronische aandoeningen, ervaren gezondheid en het hebben van een beperking. Eenzelfde berekening is ook gedaan voor 2014. Tussen 2014 en 2022 zijn de verhoudingen niet wezenlijk veranderd. Hoe dit zich in de toekomst zal ontwikkelen is nog onduidelijk.    


Bron historische data: CBS-Gezondheidsenquête

Het percentage mensen dat de eigen gezondheid als goed of zeer goed ervaart, blijft naar verwachting redelijk stabiel rond de 78% tussen 2022 en 2050. Onder 65- tot 75-jarigen was er tussen 1990 en 2022 een stijging in dit percentage en dat zet nog door tot 2040. Daarna wordt een afname verwacht. Dit is vooral te verklaren doordat de generatie die op dat moment deze leeftijd bereikt heeft, al eerder gezondheidsverlies heeft opgelopen. Zo zien we bijvoorbeeld een afname in het percentage mensen dat de eigen gezondheid als goed of zeer goed ervaart tot 2040 in de leeftijd tussen 45 en 64 jaar. 


Het vóórkomen van psychische klachten onder de Nederlandse bevolking is de afgelopen 12 jaar toegenomen van 11% naar 14%. De toename wordt vooral veroorzaakt doordat onder jongvolwassenen (18-34 jaar) veel meer psychische klachten vóórkomen. De stijging is vooral te zien in de coronaperiode, maar daarvoor was ook al sprake van een lichte toename. In 2022 zien we nog geen duidelijke verbetering. Uitzondering is de groep 65-plussers, die redelijk stabiel is. Zij hebben de minste psychische klachten, en rapporteerden in de coronajaren (2020-2022) niet meer klachten. Het is onduidelijk hoe het vóórkomen van psychische klachten zich in de toekomst verder zal ontwikkelen.


Het percentage werknemers met burn-out-klachten is sinds 2007 bijna verdubbeld. Ongeveer 20% van de werknemers heeft in 2022 burn-out-klachten. Onder vrouwen is de stijging sterker geweest dan onder mannen, waardoor zij de mannen inmiddels hebben ingehaald. Ook heeft een verschuiving plaatsgevonden naar jongere werknemers, met name in de leeftijdsklasse 25-35 jaar. In deze leeftijdsklasse had 29% van de vrouwelijke werknemers in 2022 burn-out-klachten. 


Bron historische data: CBS-Gezondheidsenquête

Het percentage van de bevolking dat geen mobiliteits-, gezichts- of gehoorbeperking heeft, zal naar verwachting tussen 2022 en 2050 licht dalen, van 87% naar 84%. Op jonge leeftijd zullen we iets meer beperkingen zien. Omdat deze vaak blijvend zijn, verwachten we een afname van het percentage mensen zonder beperkingen in de toekomst. Onder ouderen (75+) zien we nog wel een toename van het percentage mensen zonder beperking. Dit stijgt van 62% in 2022 tot 66% in 2050. 


Bron historische data: CBS-Gezondheidsenquête

Het aandeel mensen met een beperking zal toenemen in de periode 2022-2050. Dit geldt zowel voor beperkingen in mobiliteit, zien als horen. Het percentage mensen met een beperking in mobiliteit zal toenemen van 9,6% in 2022 naar 11,7% in 2050. Beperkingen in zien en horen stijgen met respectievelijk 0,6 en 0,8 procentpunt.


Bron historische data: Gezondheidsmonitor

Het aantal mensen dat onvoldoende regie ervaart over het leven zal naar verwachting tussen 2022 en 2050 met 300.000 toenemen, van 1,4 naar 1,7 miljoen. Deze toename komt volledig op het conto van de toename onder 75-plussers, die minder regie ervaren dan andere leeftijdsgroepen. Door de vergrijzing zullen er hierdoor in de toekomst steeds meer mensen zijn die onvoldoende eigen regie ervaren.


Bron historische data: Gezondheidsmonitor

Het aantal mensen dat eenzaam is zal in de periode 2022-2050 met 800.000 toenemen, van 6,8 miljoen naar 7,6 miljoen. Deze toename komt volledig op het conto van de toename van eenzame 75-plussers. Doordat er steeds meer ouderen zijn met een risico op eenzaamheid, zullen er naar verwachting in de toekomst steeds meer mensen zijn die zich eenzaam voelen. Toch blijven de Nederlanders tussen de 20 en 45 jaar de groep met het grootste aantal mensen dat zich eenzaam voelt. Dit ligt net onder de 3 miljoen in 2050. Dit is mede het gevolg van het feit dat dit de grootste leeftijdsgroep is. Procentueel gaat het in deze leeftijdsgroep om 50% procent van de mensen, tegenover 55% in de oudste leeftijdsgroep.


Bron historische data: Gezondheidsmonitor

In 2050 zullen er 1,5 miljoen ouderen zijn met frailty (broosheid). Frailty verwijst naar een toenemende kwetsbaarheid van ouderen doordat er sprake is van een verminderde weerbaarheid. Daardoor kunnen kleine kwalen of normaal gesproken onschuldige incidenten, zoals een toevallige valpartij, eenvoudig uitgroeien tot grote gezondheidsproblemen. Frailty omvat zowel sociale, fysieke, psychologische als omgevingsfactoren. Het wordt vaak gekenmerkt door ondervoeding, verlies van spiermassa, verminderde botsterkte, vermoeidheid, risico op vallen en een slechte lichamelijke gezondheid. 

De frailty-index die hier te zien is, is een samengestelde maat op basis van 37 items uit de Gezondheidsmonitor. Deze is demografisch doorgetrokken naar 2050. 


Citeer het Trendscenario

F. van der Lucht, M. Buijs, C. Deuning, H. Hilderink, M. Plasmans, R. Poos, L. Zwakhals, C. Couwenbergh (2024). Trendscenario Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024. Bilthoven: RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). www.volksgezondheidtoekomstverkenning.nl/vtv-2024/trendscenario